डेंगु कति प्रकारका हुन्छन् ?

काठमाडौँ – डेंगु लामखुट्टेको टोकाइबाट लाग्ने खतरनाक ज्वरो हो। डेंगु धेरै प्रकारका हुन्छन्। प्रत्येक प्रकारको प्रभाव फरक फरक छ र लक्षण पनि फरक छ।

डेंगु लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने खतरनाक भाइरल ज्वरो हो। धेरै कम व्यक्तिहरूलाई थाहा छ कि डेंगुका चार प्रकारका हुन्छन्, जसलाई वैज्ञानिक भाषामा ‘सेरोटाइप’ भनिन्छ।

यी चार प्रकारका लक्षण उस्तै भए पनि प्रत्येकको प्रभाव र गम्भीरता फरक–फरक हुन्छ । सही जानकारी र सावधानी अपनाएमा डेंगुबाट बच्न सकिन्छ र सही समयमा यसको उपचार गर्न सकिन्छ। डेंगुका चार प्रकारका बारेमा जानौँ ।

डेंगु भाइरस-१ (DENV-1)
मानिसमा पाइने यो डेंगु भाइरसको पहिलो प्रकार हो। यसको संक्रमण सामान्यतया हल्का हुन्छ तर कहिलेकाहीँ यो गम्भीर पनि हुन सक्छ। DENV-1 संक्रमित भएपछि मानिसमा यो भाइरस विरुद्ध प्रतिरोधात्मक क्षमता विकास हुन्छ।

डेंगु भाइरस-२ (DENV-2)
DENV-2 पनि डेंगु भाइरसको प्रमुख प्रकार हो। यसले गम्भीर डेंगु निम्त्याउन सक्छ, जसलाई डेंगु हेमोरेजिक फिभर (DHF) पनि भनिन्छ। यस प्रकारको इन्फेक्सनमा प्लेटलेट्स चाँडै घट्छ, जसले गर्दा रगत बग्ने खतरा बढ्छ।

डेंगु भाइरस-३ (DENV-3)
DENV-3 बाट हुने संक्रमण पनि गम्भीर हुन सक्छ। भाइरस द्रुत रूपमा फैलिन्छ र यसको लक्षणहरूमा उच्च ज्वरो, टाउको दुखाइ र मांसपेशी दुखाइ समावेश छ। DENV-3 सङ्क्रमित भए पनि शरीरमा यसको विरुद्ध प्रतिरोधात्मक क्षमता विकास हुन्छ।

डेंगु भाइरस-४ (DENV-4)
DENV-4 चौथो प्रकारको डेंगु भाइरस हो। यो अन्य प्रकारको जस्तै हो तर यसको संक्रमण सामान्यतया हल्का हुन्छ। यद्यपि, यदि एक व्यक्तिमा पहिले नै अर्को डेंगु भाइरसको प्रतिरोधात्मक क्षमता छ भने, DENV-4 को संक्रमण गम्भीर हुन सक्छ।

डेंगु लक्षण
सबै प्रकारका डेंगुका लक्षणहरू लगभग उस्तै हुन्छन्। जसमा उच्च ज्वरो आउने, टाउको दुख्ने, आँखा पछाडि दुख्ने, मांसपेशी र जोर्नी दुख्ने, वाकवाकी लाग्ने, बान्ता हुने, छालामा दाग लाग्ने जस्ता समस्या पर्दछन् । गम्भीर अवस्थामा, प्लेटलेटको कमी, रगत बग्ने, र झटका पनि हुन सक्छ।

रोकथाम र उपचार
डेंगुबाट बच्ने सबैभन्दा राम्रो उपाय लामखुट्टेबाट बच्नु हो। यसका लागि लामखुट्टेको जाली प्रयोग गर्नु, पूरै शरिर ढाक्ने लुगा लगाउनु, लामखुट्टे भगाउने क्रिम प्रयोग गर्नु र वरपरको क्षेत्र सफा राख्नु जरुरी छ । डेंगुको कुनै खास उपचार छैन, तर लक्षणहरू नियन्त्रण गर्न उचित चिकित्सा हेरचाह आवश्यक छ।

सही जानकारी र सावधानी अपनाएर डेंगुबाट बच्न सकिन्छ । सधैं सतर्क रहनुहोस् र कुनै शंकास्पद लक्षणहरू देखा परेमा तुरुन्तै डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।