प्रत्येक वर्ष वायु प्रदूषणका कारण ३३ हजार मानिसको मृत्यु !

काठमाडौँ – मेडिकल जर्नल द ल्यान्सेट प्लानेटरी हेल्थमा हालै एक रिपोर्ट प्रकाशित भएको छ। यो रिपोर्टमा भारतका १० सहरमा वायु प्रदूषणका कारण मानिसको मृत्यु भइरहेको बताइएको छ ।

कुनै पनि प्रकारको विकासको मुल्य चुकाउनु पर्ने हुन्छ र विकासको मुल्यले प्रदूषण बढाइरहेको छ । सडक निर्माण भइरहेकाले रुख काटिने क्रममा प्रदूषण बढ्दै गएको छ । जनसङ्ख्या बढेसँगै सवारी साधन पनि बढ्दै गएका छन् ।

सवारी साधनबाट निस्कने धुवाँले हावालाई विषाक्त बनाइदिएको छ । यो बढ्दो प्रदुषण मानिसका लागि घातक सावित भैरहेको छ । जसका कारण हरेक वर्ष मानिसले ज्यान गुमाइरहेका छन् । हालै मेडिकल जर्नल द ल्यान्सेट प्लानेटरी हेल्थमा वायु प्रदुषणका कारण हुने मृत्युबारे एक रिपोर्ट प्रकाशित भएको छ ।

यस अनुसन्धानमा प्रत्येक वर्ष देशका १० सहरमा वायु प्रदूषणका कारण ३३ हजार मानिसको मृत्यु हुने गरेको उल्लेख छ । भारतको स्वच्छ हावाको मापदण्ड पनि WHO अनुसार छैन। प्रदूषणको स्तर लगभग वर्षभरि नै बढिरहेको छ। देशको अहमदाबाद, बैंगलोर, चेन्नई, दिल्ली, मुम्बई, पुणे, हैदरावाद, कोलकाता, शिमला र वाराणसीमा प्रदूषणका कारण मानिसको मृत्यु भइरहेको रिपोर्टमा उल्लेख छ ।

वायु प्रदूषणले मानिसलाई कसरी असर गर्छ ?
वायु प्रदूषणले मानिसलाई गर्भधारणदेखि मृत्युसम्म असर गर्छ । यो धेरै वायु प्रदूषण भएको क्षेत्रहरूमा हुन्छ। वायु प्रदूषणले मानिसको शरीरमा आमाको गर्भमा हुँदादेखि नै असर गर्न थाल्छ र यसको प्रभाव शरीरमा अन्त्यसम्म रहन्छ।

गर्भवती महिलामा प्रदूषणका कणहरू सास फेर्दै शरीरमा प्रवेश गर्छन्। यस पछि, यी कणहरू प्लेसेन्टाको सुरक्षा पार गर्छन् र भ्रूणको अंगहरूमा ठाउँ बनाउँछन्। यी कणहरू बच्चाको शरीरमा प्रवेश गर्छन् र धेरै रोगहरू निम्त्याउँछन्। प्रदुषणका कारण जन्मिने बित्तिकै धेरै रोगहरु लाग्न थाल्छन् । यी रोगहरू पछि मृत्युको कारण बन्छन्।

वायु प्रदुषणका कारण के कस्ता रोग लाग्छन्
वायु प्रदूषणले शरीरका धेरै भागमा एकै साथ असर गर्छ। यसको सबैभन्दा बढी असर फोक्सोमा पर्छ । यसले फोक्सोको क्यान्सर निम्त्याउँछ। गैर-सानो फोक्सोको क्यान्सर र स्क्वामस सेल कार्सिनोमा प्रदूषणको कारण हुन्छ। प्रत्येक वर्ष धेरै यस्ता केसहरू देखिन्छन् जसमा मानिसहरूले धुम्रपान गरेको इतिहास छैन, तर पनि उनीहरू फोक्सोको क्यान्सरको शिकार बन्छन्। यसको कारण वायु प्रदूषण हो।

वायु प्रदूषणले मुटुमा पनि असर गर्छ । यसले मुटु रोगको जोखिम पनि बढाउँछ । प्रदूषणमा पाइने साना कणहरू सासको माध्यमबाट शरीरमा प्रवेश गर्छन् र रगतमा पनि प्रवेश गर्न सक्छन्। यसका कारण मुटुको धमनीमा सुन्निने र कतिपय अवस्थामा अवरुद्ध पनि हुन सक्छ । जसले पछि हृदयघात निम्त्याउँछ। वायु प्रदूषणले मधुमेह र बाँझोपन जस्ता रोगहरू पनि निम्त्याउँछ।

कुन मानिस बढी प्रभावित छन् ?

वायु प्रदूषणले हरेक व्यक्तिलाई असर गर्छ तर यसले गर्भवती महिला र साना बालबालिकालाई बढी समस्या निम्त्याउँछ। प्रदूषणले श्वासप्रश्वाससम्बन्धी धेरै रोगहरू पनि निम्त्याउँछ। जसका कारण दम, ब्रोन्काइटिस र सीओपीडी जस्ता रोग लाग्ने जोखिम हुन्छ ।

यी तीनवटै श्वासप्रश्वाससम्बन्धी खतरनाक रोग हुन् र बालबालिकादेखि ठूलासम्म सबैलाई असर गर्छ भने, यदि कसैलाई पहिले नै दम छ भने यो रोग प्रदूषणको कारणले निकै बढ्छ। वायु प्रदुषणको स्तर बढेपछि दम, ब्रोन्काइटिस र सीओपीडीका केसहरू उल्लेख्य मात्रामा बढेको पनि देखिन्छ । वायु प्रदूषणका कारण वर्षेनी लाखौं बालबालिका दम जस्ता रोगको सिकार हुने गरेका छन् ।

कसरी नियन्त्रण गर्ने

वायु प्रदूषण रोक्न राष्ट्रिय स्तरमा ठूलो नीति बनाउनुपर्छ । पेट्रोल र डिजेल सवारी साधनको प्रयोग घटाउनुपर्छ । प्रदुषण गराउने कम्पनीमा समेत प्रदुषण रोक्न काम गर्नु जरुरी छ । प्रदूषण नियन्त्रण गर्न जनता र सरकार मिलेर काम गर्नुपर्छ ।