महिलामा बाँझोपनको कारण बन्ने मस्तिष्क रोगका यस्ता छन् लक्षण

काठमाडौँ – अहिले महिलामा बाँझोपनको समस्या निकै बढ्दै गएको छ । कमजोर जीवनशैली यसको प्रमुख कारण हो । तर के तपाईलाई थाहा छ मस्तिष्कमा रहेको ग्रन्थीले पनि बाँझोपन निम्त्याउन सक्छ ।

महिलामा बाँझोपनको यस्ता छन् लक्षण

पछिल्ला केही वर्षदेखि बाँझोपनको समस्या बढ्दै गएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार भारतमा विगत १० वर्षमा बाँझोपनका घटनाहरू तीव्र गतिमा बढेका छन्। यसका धेरै कारण छन्।

खराब खानपान, अव्यवस्थित जीवनशैली र हर्मोनमा आएको परिवर्तनका कारण प्रजनन क्षमतामा असर पर्छ । तर के तपाईलाई थाहा छ मस्तिष्कमा रहेको ग्रन्थी पनि महिलामा बाँझोपनको कारण बन्न सक्छ । यदि यो ग्रन्थीमा उत्पादन हुने हर्मोन शरीरमा धेरै मात्रामा उत्पादन हुन थाल्यो भने महिलालाई बच्चा जन्माउन समस्या हुन सक्छ ।

मस्तिष्कमा पिट्युटरी ग्रन्थी रहेको चिकित्सकहरू बताउँछन् । यसले प्रोल्याक्टिन हर्मोन उत्पादन गर्छ। यो हर्मोन महिला र पुरुष दुवैमा उत्पादन हुन्छ। तर महिलाहरूमा यसको अत्यधिक गठनले बाँझोपनको जोखिम बढाउँछ। धेरै अवस्थामा, बढेको प्रोल्याक्टिनले बांझपन निम्त्याउँछ।

प्रोल्याक्टिन हर्मोन के हो ?
यसको एक कार्य प्रोल्याक्टिन हर्मोन उत्पादन गर्नु हो। धेरै कारणले महिलामा प्रोल्याक्टिन हर्मोनको स्तर बढ्छ। यदि प्रोल्याक्टिन ३० भन्दा बढी छ भने यसलाई सामान्य मानिने छैन।

जसका कारण महिलालाई सन्तान जन्माउन समस्या हुने र बाँझोपन हुन सक्छ । यदि महिलामा प्रोल्याक्टिनको मात्रा बढ्छ र नियन्त्रण गरिएन भने यसलाई हाइपरप्रोल्याक्टिनेमिया भनिन्छ। तर, यो हर्मोनको स्तर प्रसव र गर्भावस्थामा बढ्छ। यस्तो अवस्थामा यसको बढ्ने खतरा छैन ।

गर्भावस्थापछि प्रोल्याक्टिन बढ्नु सामान्य कुरा भए पनि गर्भावस्था अघि बढ्यो भने बाँझोपन हुन्छ । बच्चा जन्माउन नसक्ने महिलाको शरीरमा पनि प्रोल्याक्टिन परीक्षण गरिन्छ। बढेको पाइएमा चिकित्सकले औषधि दिने गर्छन् ।

लक्षणहरू कसरी देखिन्छन् ?

हाइपरप्रोल्याक्टिनेमियाबाट पीडित महिलाले समयमै महिनावारी नहुने जस्ता समस्याको सामना गर्नुपर्छ । प्रोल्याक्टिनको मात्रा बढ्दा शरीरमा ओभ्युलेसन प्रक्रियामा परिवर्तन हुन्छ। जसका कारण महिलाको महिनावारी समयमै आउँदैन । यदि कुनै महिलालाई यो समस्या छ र बच्चा जन्माउन असमर्थ छ भने, प्रोल्याक्टिन परीक्षण गर्नुपर्छ।