महिलाको निधारमा लगाउने बिन्दी वा टिकाको प्रतीक के हो ?

काठमाडौँ – हिन्दू धर्ममा धेरै प्रकारका परम्परा र मान्यताहरू प्रचलित छन्। खुट्टा छुने वा हात जोडेर अभिवादन गर्नेदेखि पूजा गर्दा शिर छोप्ने र निधारमा तिलक लगाउनेसम्म।

हिन्दू संस्कृतिमा धार्मिक दृष्टिकोणले तिलक लगाउनु अनिवार्य छ। तर, महिला र पुरुष दुवैले तिलक लगाउने गर्छन् । तर महिलाको निधारमा बिन्दी वा टिका लगाउनुको पछाडि एउटा विशेष धार्मिक आस्था रहेको छ ।

विवाहको चिन्ह महिलाको निधारमा बिन्दी वा टिका

महिलाको निधारमा बिन्दी वा टिका लगाउनु स्टाइल स्टेटमेन्ट वा सौन्दर्यको बारेमा मात्र होइन। बरु, यो सोलाह श्रृंगारसँग सम्बन्धित छ। त्यसैले हरेक विवाहित महिलाले निधारमा बिन्दी लगाउन अनिवार्य छ ।

किनकी महिलाको निधारमा सिन्दुर, मङ्गलसूत्र र चुरा आदिलाई विवाहको संकेत मानिन्छ । विवाहित महिलाको निधारमा बिन्दी लगाउने चलन सदियौंदेखि चलिआएको छ ।

के छ निधारमा बिन्दीको धार्मिक महत्व ?

टिकाका धेरै नाम छन्, बिन्दीका बिन्दिया, टिक्ली, बट्टु, टीप, कुमकुम आदि धेरै नामहरू छन्। गोलाकार बिन्दु भनेको ड्रप वा कर्ण हो। विवाहित महिलाले निधारमा रंगीन बिन्दी लगाउनुपर्छ । रंगीन बिन्दी विवाहको संकेत हो।

धार्मिक मान्यता अनुसार रातो बिन्दु लक्ष्मीजीसँग सम्बन्धित छ। ज्योतिषशास्त्रका अनुसार रातो बिन्दु मंगल ग्रहसँग सम्बन्धित छ, किनभने यो रंगको कारक मंगल ग्रह हो। त्यसैले महिलाले रातो रङको बिन्दी लगाउनाले सुखी दाम्पत्य जीवन हुन्छ भन्ने धार्मिक विश्वास रहेको छ ।

दुई भौंको बीचमा निधारमा बिन्दी लगाइन्छ। यो शरीरको छैटौं चक्र हो, जसलाई अजना चक्र, ब्रो चक्र वा तेस्रो आँखा पनि भनिन्छ। यी चक्रहरूको वर्णन वेदहरूमा पनि पाइन्छ। जब यो स्थानमा बिन्दी राखिन्छ अर्थात् यी चक्रहरू, यसले आन्तरिक ज्ञान बढाउने शक्तिहरू विकास गर्दछ।