यी कारणले रजोनिवृत्ति आउन सक्छ, बेफाइदाहरु के के छन् ?

काठमाडाैँ – रजोनिवृत्ति एक प्राकृतिक घटना हो, जुन सामान्यतया ४५ वर्ष पछि महिलाहरुमा हुन्छ। रजोनिवृत्ति भनेको महिलालाई लगातार १२ महिनासम्म महिनावारी नभएको अवस्था हो। तर, कतिपय महिलामा ४० वर्षको उमेरअघि नै रजोनिवृत्ति हुन्छ। यसलाई समयपूर्व रजोनिवृत्ति भनिन्छ।

समयपूर्व रजोनिवृत्ति हुनुका कारणहरू के हुन सक्छन् र यसले स्वास्थ्यलाई के-कस्ता हानी पुऱ्याउन सक्छ । ४० वर्षको उमेर नपुग्दै महिलाको डिम्बाशयले काम गर्न छाड्दा त्यसलाई अर्ली रजोनिवृत्ति, प्रिम्याच्योर ओभेरियन फेल्युर वा प्रिम्याच्योर ओभेरियन इन्सुफिशियन्सी भनिन्छ । यसो हुनुको पछाडि धेरै कारण हुन सक्छन् ।

आनुवंशिक कारणहरू- आनुवंशिक कारणले पनि समयपूर्व रजोनिवृत्ति हुन सक्छ। टर्नर सिन्ड्रोम वा फ्रेजाइल एक्स सिन्ड्रोम भएका महिलाहरूमा यसको जोखिम बढी हुन्छ। जसका कारण उनीहरुमा समयपूर्व रजोनिवृत्तिको जोखिम बढ्छ ।

अटोइम्यून डिसअर्डर- यस्तो अवस्थामा रोग प्रतिरोधी प्रणालीले अण्डाशयमा आक्रमण गर्न थाल्छ, जसका कारण डिम्बाशय फेल हुन सक्छ। यसले समयपूर्व रजोनिवृत्ति पनि निम्त्याउन सक्छ।

केमोथेरापी वा विकिरण थेरापी- केमोथेरापी र विकिरण थेरापी क्यान्सरको उपचार गर्न प्रयोग गरिन्छ, जसले प्रारम्भिक रजोनिवृत्ति हुन सक्छ।

शल्यक्रिया- एन्डोमेट्रिओसिस वा ओभेरियन ट्युमर जस्ता रोगहरूमा, कहिलेकाहीँ शल्यक्रियाद्वारा दुवै अंडाशयहरू हटाउनु पर्छ, जसले समयपूर्व रजोनिवृत्ति हुन सक्छ।

समयपूर्व रजोनिवृत्तिको कारण धेरै स्वास्थ्य सम्बन्धी समस्याहरू देखा पर्न सक्छन्।

बाँझोपन – समय भन्दा पहिले रजोनिवृत्ति अनियमित अवधि र अंडाशय को कार्य कम को कारण बांझपन हुन सक्छ। जसका कारण महिलालाई गर्भधारण गर्न कठिनाई हुने र बाँझोपन हुन सक्छ ।

हर्मोन परिवर्तन – समयपूर्व रजोनिवृत्तिले एस्ट्रोजन र अन्य प्रजनन हार्मोनको स्तरमा परिवर्तन ल्याउँछ। जसका कारण मुड स्विङ्स, तातो चमक, योनि सुख्खा हुने, शारीरिक सम्बन्ध राख्ने इच्छा नहुने जस्ता लक्षणहरू देखिन सक्छन् ।

हड्डीको स्वास्थ्य- हड्डीको घनत्व कायम राख्न एस्ट्रोजन धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ, तर समयपूर्व रजोनिवृत्तिको कारण, एस्ट्रोजनको स्तर कम हुन थाल्छ र ओस्टियोपोरोसिस र हड्डी भाँच्ने खतरा बढ्छ।

मुटुको स्वास्थ्य– एस्ट्रोजेन हर्मोनले रक्तनलीलाई स्वस्थ राख्न र कोलेस्ट्रोलको स्तर घटाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ, जसले गर्दा मुटुसम्बन्धी रोगको जोखिम कम हुन्छ। तर, समयपूर्व रजोनिवृत्तिको कारण, एस्ट्रोजनको स्तर घट्छ र हृदय रोगको जोखिम बढ्छ।

त्यसैले समयपूर्व रजोनिवृत्तिबाट गुज्रिरहेका महिलाहरूले आफ्नो डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुपर्छ र यसका लक्षणहरू, स्वास्थ्यसम्बन्धी कुनै पनि समस्या र प्रजनन क्षमतासम्बन्धी समस्याहरू व्यवस्थापन गर्ने बारे कुरा गर्नुपर्छ। हर्मोन थेरापी र जीवनशैलीमा परिवर्तनले यसका लक्षणहरू कम गर्न ठूलो मद्दत गर्न सक्छ। तसर्थ, यस सम्बन्धमा निश्चित रूपमा आफ्नो डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।