काठमाडाैँ – आजको द्रुत गतिको जीवनमा, सबैजना छिटो सफल हुन चाहन्छन् र यस दौडमा हामी प्रायः हाम्रो निद्रालाई बेवास्ता गर्छौं। स्मार्टफोन, टिभी, र अन्य प्राविधिक ग्याजेटहरूले हामीलाई ढिलो राख्छ, र हामीलाई लाग्छ कि यो सामान्य हो।
तर, के तपाईलाई थाहा छ राति अबेरसम्म जागा रहँदा हाम्रो शरीरको घडीमा बाधा पुग्छ जसलाई सर्काडियन रिदम भनिन्छ। के यो बिग्रन्छ? यसले हाम्रो शरीर र दिमाग दुवैको स्वास्थ्यमा नराम्रो असर गर्छ।
शरीरको घडी गडबड
हाम्रो शरीरको घडीले हामीलाई कहिले सुत्ने र कहिले उठ्ने भनेर बताउँछ। जब हामी राती अबेरसम्म बस्छौं, यो प्राकृतिक टाइमर बाधित हुन्छ, जसले हाम्रो निद्रा र उठ्ने समयमा बाधा पुर्याउँछ।
यसले हाम्रो शारीरिक स्वास्थ्यमा सीधा प्रभाव पार्छ, जस्तै थकान महसुस हुनु, तौल बढ्नु र रोगहरूको जोखिम बढ्छ। साथै, यसले हाम्रो मानसिक स्वास्थ्यमा पनि नकारात्मक प्रभाव पार्छ, किनकि चिन्ता र डिप्रेसनको समस्या बढ्न सक्छ।
स्वास्थ्यमा प्रभाव
नेशनल इन्स्टिच्युट अफ जनरल मेडिकल साइन्सेजका अनुसार हाम्रो आन्तरिक घडीले हरेक २४ घण्टामा सूर्य र अँध्यारोमा समायोजन गर्छ। तर, राति अबेरसम्म जागा रहनुले यो चक्रलाई असर गर्छ। हार्वर्ड मेडिकल स्कूलको अनुसन्धानका अनुसार यसले हाम्रो प्रतिरक्षा प्रणालीलाई सीधै असर गर्छ र हाम्रो सिक्ने क्षमता पनि कम हुन्छ।
प्रतिवेदनले के भन्छ ?
वेकफिटको ‘द ग्रेट इन्डियन स्लीप स्कोरकार्ड’ रिपोर्टका अनुसार भारतसँगै नेपालका ५८ प्रतिशत मानिस राति ११ बजेपछि सुत्छन्। राति ढिलो सुत्नुको मुख्य कारण मोबाइलमा व्यस्त हुनु पनि हो । एउटा छुट्टै अनुसन्धानका अनुसार ८८% भारतीयहरू सुत्नुअघि आफ्नो फोन प्रयोग गर्छन्, जहाँ सन् २०१९ मा यो संख्या ६२% थियो। सामाजिक सञ्जालको लतका कारण ५४ प्रतिशत मानिसहरु सुत्न सक्दैनन् ।
प्रायः राती अबेर बस्नु सामान्य
आजको व्यस्त जीवनमा, बढ्दो कामको दबाबका कारण राती अबेरसम्म बस्नु विशेष गरी ठूला सहरहरूमा सामान्य भइसकेको छ। पछिल्लाे समय मानिसहरू प्रायः राती अबेरसम्म काम गर्छन्, जसले गर्दा तिनीहरूको सुत्ने समय घट्छ। नाइट सिफ्टको काम र मोबाइल फोनको प्रयोगले पनि निद्रामा बाधा पुर्याउँछ।
यसले शरीरमा असर गर्छ
थोरै मानिस मात्र होइन भारतको करिब ३०% जनसंख्या यस समस्याबाट प्रभावित छ र आगामी दिनमा यो संख्या अझै बढ्न सक्ने अनुमान गरिएको छ । जब हामी राती अबेरसम्म बस्छौं वा नियमित समयमा सुत्दैनौं, हाम्रो शरीर घडी, जसलाई सर्काडियन रिदम भनिन्छ, बाधित हुन्छ। यसले हाम्रो शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर गर्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया