इन्सुलिन भनेको के हो, यसले के काम गर्छ ?

काठमाडाैँ – इन्सुलिन एक विशेष प्रकारको हर्मोन हो। जुन शरीरमा प्राकृतिक रूपमा उत्पादन हुन्छ र रगतमा ग्लुकोजको मात्रा सन्तुलनमा राख्छ। अब तपाईले बुझ्नुभएको छ कि हाम्रो शरीरमा इन्सुलिन कति महत्त्वपूर्ण छ। शरीरमा इन्सुलिन निस्कन सकेन वा राम्रोसँग काम नगरेमा व्यक्ति मधुमेहको रोगी हुन्छ । हरेक चिनी रोगीलाई इन्सुलिन चाहिँदैन, तर केही मधुमेह रोगीहरूलाई यसको धेरै आवश्यक पर्दछ।

इन्सुलिनको काम के हो ?

इन्सुलिनले रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्नुको सट्टा शरीरको बोसोलाई नियन्त्रण गर्ने काम गर्छ । शरीरमा जम्मा भएको बोसोको प्रयोग गर्छ । इन्सुलिनले शरीरको हरेक कोषलाई ऊर्जा प्रदान गर्ने काम गर्छ। अर्थात्, यसले प्रत्येक कोषमा सीमित मात्रामा ग्लुकोज पुर्‍याउने काम गर्छ। इन्सुलिनले हाम्रो शरीरलाई सक्रिय राख्छ। यदि यो प्रक्रियामा कुनै समस्या छ भने, तपाईंको शरीर थकित महसुस गर्दछ।

शरीरमा इन्सुलिन कहाँ र कसरी बन्छ ?

प्यान्क्रियाजले शरीरमा इन्सुलिन उत्पादन गर्छ। जब खाना खाएपछि रगतमा चिनी वा ग्लुकोजको मात्रा बढ्छ, इन्सुलिनले यसलाई सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ। यदि एक व्यक्ति मधुमेह रोगी हो भने किन इन्सुलिन सुई चाहिन्छ? टाइप 1 मधुमेह भएका मानिसहरूलाई इन्सुलिन इंजेक्शन चाहिन्छ।

प्यान्क्रियाजमा इन्सुलिन उत्पादन गर्ने बिटा सेलहरू केही समयपछि नष्ट हुन्छन् जसका कारण इन्सुलिन उत्पादन हुँदैन। जबकि टाइप २ मधुमेह भएका व्यक्तिको शरीरमा इन्सुलिन उत्पादन हुन्छ तर यसले राम्रोसँग काम गर्दैन । त्यही भएर उनीहरुलाई औषधि दिइन्छ ।

मधुमेहका बिरामीले इन्सुलिन कहिले र कसरी लिने ?

टाइप १ मधुमेहका बिरामीलाई इन्सुलिन चाहिन्छ। शरीरमा उत्पादन हुने इन्सुलिन र इन्जेक्सन गर्ने इन्सुलिन फरक हुन्छ । मधुमेहका बिरामीले इन्सुलिन इन्जेक्सनबाट लिन्छन् । यसमा एक इन्सुलिन हुन्छ जसको प्रभाव यसलाई लिएको १५ मिनेट पछि सुरु हुन्छ। र यसको प्रभाव ४ घण्टा सम्म रहन्छ।

दोस्रोले ३० मिनेटपछि प्रभाव पार्न थाल्छ। यसको प्रभाव ६ घण्टासम्म रहन्छ। त्यहाँ एक इन्सुलिन इंजेक्शन पनि छ जुन यसलाई लिएको २ घण्टासम्म प्रभावकारी रहन्छ र यसको प्रभाव १२ घण्टासम्म रहन्छ। चौथो र अन्तिम इन्सुलिनको प्रभाव शरीरमा २४ घण्टासम्म रहन्छ।