काठमाडौँ– सधैं क्यानभासमा अनेक रंगहरु पोतिरहने अग्रज कलाकारहरु नरेश सैजु, जीवन राजोपाध्याय लगायत दिवेश प्रधान, राकेशचन्द्र श्रेष्ठ, प्रकाश मानन्धरले एक–अर्कालाई रंग दलेर होलीलाई उत्सवमय बनाए ।
त्यही उत्सवलाई उनीहरुले कला सिर्जना समेत गरेर अझै कलामय बनाएर विशेष बनाउने जमर्को गरे ।
‘स्याटर्डे प्लेन वर्कशप शनिवारीय कला कार्यशाला समूह’ले शनिबार होली खेल्दै कला कार्यशाला गरेका थिए ।
भक्तपुर दत्तात्रय मन्दिर परिसरमा गरिएको कार्यशालामा २० जना भन्दा बढी कलाकारहरु सहभागी थिए । होलीको अवसरमा कार्यशालालाई अझ विशेष बनाउने उद्देश्यले होली खेल्दै कला सिर्जना गरिएको कार्यशालाका सचिव तथा कलाकार प्रधानले जोय नेपालसँगको कुराकानीको क्रममा बताए ।
‘हामी सधैं रंग खेल्नेहरु होलीमा चाहीँ किन टाढा भाग्ने भनेर होली उत्सव मनाएका हौं,’ उनले भने, ‘रंगपर्व हामी कलाकारका लागि स्रेलिब्रेसन जस्तै हो । यसले हामी कलाकारहरुमा विशेष महत्त्व राख्छ ।’
प्रधानको टोलीले आधा दशकभन्दा लामो समयदेखि शनिवारीय कला कार्यशाला गर्दै आएको छ । विशेष गरी धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्वका सांस्कृतिक सम्पदा परिसरमा बसेर यो समूहले प्रत्येक शनिबार कार्यशाला गर्दै आएको छ ।
कलाको माध्यमबाट सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षण, संवद्र्धन र उजागर गरी आम मानिसको पहुँचमा कलालाई पुर्याउने समूहको उद्देश्य रहेको छ ।
कला, कलाकार र रंगको अर्थ बुझाउने हेतुले होलीको उत्सवसँगै भक्तपुरको दत्तात्रय सम्पदालाई चित्रण गरिएको प्रधानले सुनाए । यसले कलाकारहरुमा रंगका साथै होलीको विशेषता र सांस्कृतिक महत्वबारे अझै प्रकाश पार्ने उनको मत छ ।
‘अरु मानिस तथा समुदायले होलीमा रंग खेल्छन् नै, हामी सधैं रंगमा खेल्नेहरुले होलीमा त झन खेल्नुपर्छ र यसलाई अझै विशेष बनाउनुपर्छ भन्ने मेरो सोच छ,’ उनले भने ।
हुन त पछिल्लो समयमा ललितकलाकर्मीहरुले होलीको उत्सवसँगै चित्र सिर्जना गर्ने अभ्यास गरिरहेको देखिन्छ । उपत्यका तथा बाहिर पनि यस्ता माहोल देखिन्छन् ।
यसलाई सकारात्मक रुपमा ललितकलाकर्मीहरु लिन्छन् । यसले रंगसँगै आपसी सद्भाव, एकता र सांस्कृतिक मान्यताप्रति झुकाव बढाउने उनीहरुको धारणा छ ।
रंगको महिमा कति छ भन्ने कुरा ललितकलामा खेल्ने कलाकारहरुका लागि असीमित दायराहरु छन् । कलाकारहरु यसैमा प्रकृति, मानव, समाज, धर्म, संस्कृति र अमूर्त भावहरु खोतल्छन् ।
रंगभित्र नै असीमित भावहरु जीवनका गहिराइहरु भेटिने कलाकार सुनिल रञ्जित सुनाउँछन् । होलीमा लगाइने रंग र त्यसमा बन्ने आकृतिहरुमा कलाको भाव तथा विभिन्न विषयवस्तुहरु भेटिने उनको अनुभवले बताउँछ ।
उनले भने, ‘होलीमा रंगहरुसँग खेल्दा स्वभाविक रुपमा रमाइलो त हुन्छ नै, अनुहारमा दल्ने आकर्षक रंगहरु नै मलाई कला सिर्जना जस्तो लाग्छ ।’ यद्यपि कला सिर्जना र होली उत्सवसँग सांस्कृतिक रुपमा कुनै तादाम्यता नरहेको उनको बुझाइ छ ।
रंग नभई जीवनको कल्पना समेत गर्न नसकिने अग्रज कलाकार सैजुको धारणा छ । कार्यशालामा सहभागी भएका उनले रंग पर्वलाई ललितकलाका कलाकारहरुले अझै विशेष बनाउनुपर्ने उनले सुनाए ।
‘होली पर्वमा सनातनदेखि रंग खेल्दै आइरहेको छ । यसमा खुशीयाली र उत्साह भरिएको छ । हामी पनि रंगकै आधारमा प्रत्येक वस्तु मूर्त, अमूर्त स्वरुप र भावलाई खोज्ने गर्छौँ, त्यसैले होलीलाई विशेष बनाउन सकेमा निकै राम्रो हुन्छ,’ उनले भने ।
मानव जातिको अस्तित्वका लागि उनी रंग र प्रकाशको सम्बन्धलाई खोतल्दै यसलाई भावको प्रतीकका रुपमा परिभाषित गर्छन् । सूर्य अर्थात् उज्यालोमा केही रंग छुट्टाउनु नै केही अर्थ बनाउनु हो भन्छन् ।
कलाकारहरुको सिर्जनामा आउने अनेक भावहरु रंगभित्र नै आउने उनले प्रस्ट्याए । रंगकै माध्यममा कलाकारहरु शान्ति र क्रान्तिको भिन्नतालाई देखाउँछन् ।
यसैमा उनीहरु मानव जीवनको यथार्थदेखि कल्पनाको दुनियाँसम्म सयर गर्छन् । यही रंगहरुको पर्वमा स्वयम् कलाकारहरु नै अछुतो रहन नसक्ने कलाकार प्रधान सुनाउँछन् ।
होली पर्वमा जबरजस्ती भन्दा पनि एक–आपसमा रमाइलो गरी सिर्जनशील बनाएमा झनै उत्तम हुने सैजुको तर्क छ ।
होली र रंगका विषयमा कलाकार सम्झना राजभण्डारीको भने फरक तर्क छ । सधैं रंगलाई मानव जीवन र परिवेशसँग तुलना गर्ने कलाकारहरुले होलीको रंगमा भने छुट्टै उत्सव र खुशी भेटिने उनलाई लाग्छ ।
‘हामीले सधैं खेल्ने रंग हाम्रो सिर्जनासँग जोडिएर आउँछ । त्यसमा दुःख, सुख, हाँसो, दैनिक दिनचर्या आउँछन् । तर होलीको रंगमा पूरै फ्री भएर चाडको रुपमा मनाइरहेका हुन्छौं । यसमा अझ खुशी लाग्छ,’ उनले सुनाइन् ।
यद्यपि होलीकै अवसरमा गरिने कला सिर्जना कार्यमा पनि आपसमा रमाइलो र खुशी साटेर काम गरिने भएकोले निकै सकारात्मक नै हुने उनले बताइन् ।
होली र सिर्जना कार्यलाई अझै बृहत् बनाउन सकेमा यसले कला क्षेत्रलाई पनि सहायता मिल्ने प्रधानको सोच छ । यसलाई उत्सवकै रुपमा बृहत् बनाउने सोच भएपनि कसरी अगाडि बढ्ने भन्ने योजना निश्चित नभएको उनले सुनाए ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया